Over Gezond Groningen

Regiobeeld

In het regiobeeld van de provincie Groningen staat de huidige en de in 2040 verwachte situatie qua gezondheid en zorgbehoefte van de inwoners én de huidige en verwachte capaciteit van zorg, welzijn en ondersteuning.

Er staan ook cijfers in over demografie, sociaaleconomische status en leefstijl van de inwoners. Deze laatste factoren kunnen het zorggebruik en de zorgvraag beïnvloeden. Op basis van de regiobeelden worden door de regiopartijen prioriteiten bepaald voor de regio en specifieke regioplannen gemaakt:

• Het zorginfarct komt niet langer op ons af; Groningen zit er al middenin. Vooral in de GGZ in de provincie is de vraag veel groter dan het aanbod.
• Groningen staat daarnaast voor een enorme uitdaging om de gezondheidskloof te dichten die door de provincie loopt. Inwoners van de gemeente Oldambt leven gemiddeld 7 jaar korter in goede gezondheid dan inwoners van het Westerkwartier.
• Er komen steeds meer ouderen en minder jongeren; dubbele vergrijzing.
• Er is een stijging van mensen met een chronische aandoening. Door de vergijzing gaat het met name om dementie en artrose. In Groningen stijgt het aantal mensen met dementie het hardst.
• Het percentage rokers en personen met overgewicht ligt hoger dan gemiddeld in Nederland. Het aantal rokers neemt tot 2030 af, maar overgewicht neemt toe naar meer dan 56%.
• Eenzaamheid, individualisering, covid-19, de energiecrisis, inflatie en de aardbevingsproblematiek hebben impact op de gezondheid van inwoners, zeker in combinatie met een langdurig laag inkomen. Het inzetten op bestaanszekerheid van mensen is nodig om de ervaren gezondheid te verhogen.
• In Groningen is 23% van de werknemers werkzaam in zorg en welzijn. Landelijk ligt dit op 16,8%. In Groningen ervaart bijna de helft van deze groep een te hoge werkdruk. Het ziekteverzuim van deze groep is in Groningen gemiddeld toegenomen van 7 naar 9%. Dat is meer dan het landelijk gemiddelde.
• Het personeelstekort in zorg en welzijn in Groningen neemt toe van 2000 naar 6000 arbeidsplaatsen in 2032. Soms is dat nu al merkbaar, zoals bij de GGZ. In Oost-Groningen is het grootste tekort aan zorgprofessionals in de GGZ, terwijl daar het percentage inwoners met ernstige psychiatrische aandoeningen het grootste is. Daarnaast is er in de gehele regio een daling van het mantelzorgpotentieel; meer dan een halvering in 2040. Ook het aandeel vrijwilligers neemt af.

De Groningse uitdagingen

Gezondheid gaat verder dan niet ziek zijn. Gezondheid is zorgeloos, met niet al teveel hinder, door het leven gaan. Gezondheid gaat over kwaliteit van leven, over zo lang mogelijk gelukkig zijn. Gelukkige mensen leven gezonder en blijven langer gezond. Regie hebben op het eigen leven en om kunnen gaan met de eigen tekortkomingen zijn belangrijke kwaliteiten. Ertoe doen, meetellen in de samenleving, gehoord en gezien worden zijn invloedrijke factoren. Randvoorwaarden zijn een gezonde leefomgeving en een evenwichtige sociaal- economische status.

In plaats van het leveren van medische zorg is het soms beter om mensen perspectief te bieden, onderdeel van de samenleving te laten zijn. Zowel met de patiënt als met de familie en het netwerk daaromheen gaan we het gesprek aan over wat ze samen willen, wat kwaliteit van leven in relatie tot de zorgvraag betekent. Wat levert een medische behandeling op voor de manier waarop een patiënt wil leven? Het leveren van zorg van maximale waarde is daarbij ons belangrijkste doel.

Deze uitdaging is niet uniek voor Groningen, overal in Nederland speelt dit probleem. Zie bijvoorbeeld het rapport Kiezen voor houdbare zorg van de WRR2. De effecten werken in de Groningse context echter op een unieke manier door, vanwege een aantal bijzondere omstandigheden die in het Regiobeeld Noord op een rij zijn gezet:

1. Er is in Groningen een hardnekkige en toenemende (intergenerationele) ongezondheid en ongezonde leefstijl. De gezondheid en de levensverwachting van de Groninger ligt lager dan gemiddeld in Nederland. Vaak gaat dit gepaard met een lage sociaal economische positie en armoede.
2. Er is een groot verschil tussen de ontwikkelingen in de groeiende, jonge Stad Groningen en het Groninger Ommeland met een krimpende bevolkingsomvang en veel ouderen.
3. In Groningen is een aantal contextuele factoren voor delen van de bevolking ongunstig. Het gaat onder meer om een laag welvaartsniveau, laaggeletterdheid, slechtere leefomstandigheden en aardbevingsproblematiek (zie het overzicht van Health Capabilities in het Regiobeeld Noord3 ).
4. Er is sprake van een kwetsbare arbeidsmarkt. Verhoudingsgewijs werken in Groningen veel mensen in de zorg en het ziekteverzuim is voor Nederlandse begrippen hoog4 . De verwachte afname van het aantal zorgverleners in de provincie heeft hierdoor een sterkere impact.
5. Het zorglandschap in Groningen: het kost nu al moeite om in de relatief dunbevolkte gebieden de zorgvoorzieningen op peil te houden. Door krimp neemt het aanbod van voorzieningen verder af, terwijl de zorgvraag stijgt.