Wat als je jouw manier vindt om gezonder te leven?

Huisarts Rian Filius over de druk op de zorg én hoe we daar samen mee omgaan

Rian Filius is huisarts in de wijk Oosterpoort in Groningen. Hij ziet dagelijks hoe de druk in de zorg toeneemt. Hoewel er op dit moment nog geen patiëntenstop is, houden hij en zijn collega’s zich wel degelijk bezig met de vraag: “Hoe ziet de zorg er over vijf jaar uit? En wat moeten we nú doen om mensen te kunnen blijven helpen en zorg beschikbaar te houden?”

Een belangrijk onderdeel van het antwoord zit volgens Rian in bewustwording — bij zorgverleners, maar ook bij patiënten. De zorgvraag groeit sneller dan de capaciteit. Maar als inwoners én zorgverleners in Groningen zich bewust worden van hun rol, kunnen we het samen draaglijk houden.

Elke hulpvraag is legitiem, maar soms is even wachten ook goed
Rian benadrukt dat elke hulpvraag op zichzelf serieus is. Tegelijkertijd wil hij mensen stimuleren om af en toe even stil te staan bij hun zorgvraag. “Voordat je de telefoon pakt, even ademhalen en bedenken: hoort dit erbij, of moet ik echt even een dokter spreken?”

Een vraag bespreken met iemand uit je omgeving kan al veel helderheid geven. En voor een eerste inschatting zijn er betrouwbare websites zoals thuisarts.nl en moetiknaardedokter.nl. Die zijn speciaal ontwikkeld om je te helpen bepalen of je medische hulp nodig hebt.

Een voorbeeld waar ook nog winst te behalen valt is de huisartsenpost. “In het weekend komen daar veel mensen naartoe. In veel gevallen stellen we mensen gerust en is de zorg niet accuut. Niet elke klacht is spoed. Als het even kan: wacht tot maandag en bel je eigen huisarts.”

Zorgvragen stapelen zich op – vooral in de GGZ
In De Oosterpoort in de stad Groningen is er vooral sprake van problemen met wachtlijsten in ziekenhuizen, in het bijzonder binnen de geestelijke gezondheidszorg (GGZ). In regio’s als Oost-Groningen komen daar nog structurele personeelstekorten en vragen rond ouderenzorg bovenop. In de stad zijn praktijken nog grotendeels open voor nieuwe patiënten, maar de druk loopt op. “Als we niets veranderen, groeien de wachtlijsten verder. We zullen vaker mensen moeten doorverwijzen naar plekken waar ze ook niet geholpen kunnen worden. De ouderenzorg kan dan vastlopen, met schrijnende situaties tot gevolg.”

Een nieuwe relatie tussen arts en patiënt
Een positieve ontwikkeling is volgens Rian dat de verhouding tussen arts en patiënt verandert.

“We staan steeds vaker naast de patiënt in plaats van tegenover hen. Het gesprek gaat meer over gezamenlijke verantwoordelijkheid: Wat kun jij zelf doen, en waar heb je hulp bij nodig? Dat helpt ons de zorg beter verdelen én sneller tot de kern van het probleem te komen.”

Rian geeft aan: “Uiteindelijk moeten we samen de schouders eronder zetten – en met ‘we’ bedoel ik zorgverleners én patiënten. Want als we niets doen en het gesprek niet aangaan, verandert er niets. Dan loopt de zorg uiteindelijk vast. Als we ons daar allemaal van bewust zijn, kunnen we beter werken aan oplossingen waar we samen achter staan. Zo houden we zorg beschikbaar.”

Wat kun je zelf doen voordat je contact opneemt met de huisarts?

• Bespreek je klacht eerst met iemand in je omgeving.
   Spiegelen helpt: een partner, vriend of buur kan je helpen inschatten of iets echt zorgwekkend is.
• Niet te snel de telefoon pakken.
  Stel jezelf de vraag: Is dit iets waarvoor ik nu medische hulp nodig heb, of heeft het even tijd nodig en gaat het vanzelf weer over?
• Zorg goed voor jezelf.
   Gezonde gewoontes zoals bewegen, rust nemen en ontspannen helpen klachten voorkomen of verminderen.
• Deel ook kleine zorgen.
   Soms lucht het al op om iets uit te spreken, ook als het niet acuut is.
• Gebruik betrouwbare websites.
   Moetiknaardedokter.nl en thuisarts.nl helpen je bij het inschatten van klachten. Ze zijn betrouwbaar en eenvoudig in gebruik.

Hoe blijf je als huisarts zelf overeind?
Niet alleen patiënten, ook zorgverleners moeten goed voor zichzelf zorgen. Want alleen wie stevig staat, kan er voor anderen zijn.

Rian noemt vijf dingen die hem helpen:

1. Steun elkaar in het team

Laat collega’s makkelijk bij elkaar binnenlopen. Deel wat goed gaat én wat lastig is. HAGRO’s en intervisiegroepen bieden hiervoor structuur.

2. Werk vanuit een duidelijke visie

Sta binnen je team stil bij de vraag: “ waar willen we naartoe, wat komt er op ons af? Met een gezamenlijke koers houd je grip.”

3. Houd het werk leuk

Een fijne sfeer met humor, vertrouwen en lichtheid maakt een wereld van verschil.

4. Zet digitalisering slim in

E-consulten, triagesystemen en efficiënte ICT kunnen druk verlichten.

“Maar de zorg moet menselijk blijven. Technologie is een hulpmiddel, geen vervanging van echt contact.”

5. Sta stil bij je eigen welzijn

“Hoe gaat het eigenlijk met míj? Waar haal ik energie uit? En zie ik dat een collega misschien steun nodig heeft?”

Rachel kreeg een volleybal op haar achterhoofd en werd zo hard geraakt dat ze hierdoor…Lees meer

Monique had jarenlang een bourgondische leefstijl. Ze ging vaak uit eten, dronk regelmatig een goed…Lees meer

Met Oldambt Beweegt en Oldambt Gezond zet de gemeente Oldambt zich in om inwoners te…Lees meer

André Hateboer uit Finsterwolde zet zich in voor het behoud van belangrijke lokale voorzieningen, zoals het sportcomplex De Hardenberg. Hij vecht voor de leefbaarheid van de regio en het welzijn van de bewoners.

Andre Hatenboer: “Dat laat ik me niet gebeuren!”
André Hateboer is een rasechte Groninger, geboren en getogen in Beerta. Al van jongs af aan draait zijn leven om sport. Wat voor hem vanzelfsprekend was – samen voetballen, judoën, gymmen in de sporthal – is precies wat hij nu, jaren later, probeert te beschermen voor de volgende generatie.

“Ik herinner me nog goed hoe ik als kind op de fiets, soms zelfs op klompen, naar het sportveld ging. Sport was overal. Je bouwde vriendschappen, je leerde samenwerken. Dat is zó waardevol. Tot het opeens verdween. Sportverenigingen sloten, voorzieningen verdwenen uit het dorp. Kinderen verloren hun uitlaatklep. Dat vond ik verschrikkelijk. En dat gevoel van onrecht – dat is me altijd bijgebleven.”

MFC Hardenberg sluiten? Dat laten we niet gebeuren.
In 2022 hoorde André dat het Multifunctioneel Centrum (MFC) in Hardenberg zou moeten sluiten. Hij was witheet. “Weer onrecht! Alwéér een voorziening die verdwijnt uit de regio. Dat laten wij ons niet gebeuren!” Hij ging direct in de actiestand. Binnen korte tijd had hij tientallen mensen gebeld en stond er een sterk actiecomité.

“Ik hoefde het niet alleen te doen. Ik moest het alleen maar aanzwengelen. En de mensen waren zó fanatiek. Wat begon als boosheid, werd omgezet in positieve energie. Dat is prachtig om te zien.”

Na een zwaar traject van financiële hobbels en bestuurlijke tegenwerking lukte het: de vrijwilligers richtten een stichting op en kochten het MFC voor een symbolisch bedrag van 1 euro. En het bleef open.

MFC Hardenberg bloeit weer” wij laten zien dat het wel kan!”
Inmiddels is het MFC uitgegroeid tot een bruisend en gezond sportcomplex. Iedereen uit de buurt kan er terecht. Van judo tot pickleball, van handboogschieten tot aquajoggen – alles is mogelijk. Meer dan 1100 mensen maken wekelijks gebruik van het zwembad. Het MFC leeft. En hoe.

“We hebben er samen enorm veel energie in gestoken, en dat zie je terug: de bezetting wordt steeds hoger. Steeds meer nieuwe verenigingen mogen wij verwelkomen. Mensen realiseren zich hoe waardevol het centrum is – niet alleen om te sporten, maar ook om elkaar te ontmoeten in ons geheel gerestylde sportcafé, verbinding te zoeken en samen te zijn. Dat is waar het echt om draait. Wij laten zien dat het MFC Hardenberg wél een toekomst heeft in de regio. Het kán dus wel.”

Vrijwilligers zijn de motor
Het succes van het MFC is te danken aan een indrukwekkende groep van zo’n 80 vrijwilligers, van 30 tot zelfs 80 jaar oud. Zij zorgen ervoor dat het centrum draait – en bloeit.

“Het is prachtig om te zien hoeveel passie en plezier zij in hun werk stoppen. En niet alleen het centrum groeit daardoor, maar de mensen zelf ook. Ze worden gezonder, blijer, voelen zich onderdeel van iets groters.”

Vrijwilligerswerk doet iets met een mens, zegt André. “Mensen ontmoeten elkaar, ze voelen zich nuttig, ze horen ergens bij. Dat geeft zingeving. Dat geeft energie. Dáár doen we het voor.”

Zelfs mensen van tachtig draaien volop mee. Sommigen stonden jaren aan de zijlijn, maar bloeien helemaal op door hun rol in het centrum.

“En dat zeg ik ook altijd tegen onze mensen: wees een goede gastheer of gastvrouw. Geef anderen het gevoel dat ze welkom zijn. Of het nou gaat om pickleball, handboogschieten, judo of iets anders – als je aandacht geeft aan mensen, komt het vanzelf tot leven.”

Een toekomst voor sport in Groningen
André is duidelijk over zijn missie: hij blijft zich keihard inzetten voor sport en ontmoeting in de regio. Want in zijn ogen is het sporten en ontmoeten geen luxe – het is een levensbehoefte.

“Zeker het gebied waar wij wonen heeft dit nodig, de gezondheidsproblemen liggen hier hoger dan in de rest van Nederland. Juist daarom is het zó belangrijk dat mensen kunnen blijven bewegen, elkaar kunnen blijven ontmoeten. Het MFC laat zien: het kan wél. En daar ben ik ongelooflijk trots op.

Tips:

André denkt graag mee over hoe je andere Groningers in beweging krijgt. Vanuit zijn eigen ervaring geeft hij een aantal tips over hoe je samen met vrijwilligers kunt werken aan het versterken én gezond houden van een sportinitiatief.

1. Kom in beweging en doe het gewoon – anders gebeurt er niets.
2. Verzamel mensen om je heen met wie je samen een initiatief kunt opzetten. Neem elkaars taken over als iemand het even te druk heeft. Zo zorg je voor continuïteit.
3. Maak het gezellig met elkaar en straal dat ook uit naar de mensen voor wie je het doet. Zo werk je samen aan verbinding en een goede sfeer – en dat is precies waarom mensen blijven terugkomen om te sporten.
4. Kies een vaste dag voor je vrijwilligerswerk. Dat geeft structuur en overzicht voor iedereen – en vooral ook voor jezelf.
5. Overvraag mensen niet. Verdeel de taken in kleine, behapbare stukken, zodat het voor iedereen overzichtelijk en haalbaar blijft. Mensen hebben tenslotte ook hun eigen leven. De balans moet goed zijn.