Leersessie ‘Samen op weg naar een rookvrije generatie’

Op 25 april 2024 was een leersessie over de sociale impact van roken en vapen, georganiseerd door LEGrO, een leernetwerk gericht op het delen van kennis over en interventies voor een gezonde leefomgeving. Op deze middag waren vertegenwoordigers aanwezig vanuit welzijnswerk, Sport Drenthe, HANNN, gemeenten, VNN, GGD, Groninger Dorpen en Stichting Rookvrije Generatie Midden-Groningen.

Het gebruik van vapes en sigaretten op middelbare scholen neemt toe. Hoewel de beweging ‘de Rookvrije Generatie’ diverse  maatregelen heeft ingesteld om te voorkomen dat jongeren beginnen met roken en hen te helpen te stoppen met roken, lijkt dit weinig effect te hebben. Waardoor komt dat? Waarom roken jongeren? Wat vinden zij van de Rookvrije Generatie, de rookverboden en de anti-rookcampagnes? Maar nog belangrijker: wat werkt volgens deze jongeren dan wel?

Om inzicht te krijgen in de houding van jongeren ten opzichte van de rookverboden, heeft HANNN met de Gezonde Huiskamer gesprekken gevoerd met jongeren van drie verschillende middelbare scholen. Op 5 april stond de Gezonde Huiskamer in Oude Pekela, op 8 april in Siddeburen en op 10 april in Bellingwolde. De gesprekken zijn gevoerd in samenwerking met jongerenwerk, VNN, Stichting Rookvrije Generatie Midden-Groningen en scholen.

De gesprekken met de jongeren leverden leerzame resultaten op. Voor een groot deel van de jongeren is roken en vapen heel normaal. Ondanks het verbod op de smaakjes, is er op alle middelbare scholen waar wij langs zijn geweest een levendige vapehandel aanwezig. Daarnaast is de verkoop van vapes via snapchat heel toegankelijk. De jongeren reageren sceptisch op de rookverboden en anti-rookcampagnes, omdat zij deze maatregelen niet effectief vinden.

Een aantal uitspraken van jongeren:

• ‘’Als het hier niet mag, dan doen we het toch lekker een stukje verderop? Ons stop je toch niet.’
• ‘’Mijn vader bestelt vapes uit Turkije en Egypte en ik verkoop ze op het schoolplein. We delen de winst.’’
• ‘’Het Dollard College noemen wij het ‘Vape College’. Elke eersteklasser wordt verleid om te gaan vapen, waardoor een groot deel direct start met vapen. ’’
• ‘’Als ik mijn snapchat open, dan heb ik minstens 5 snaps waarin vapes worden aangeboden. Er kan over 10 minuten een scooter aan komen rijden met mijn bestelling.’’
• ‘’Als het niet op het schoolplein mag, dan vape ik wel op de WC.’’

Tijdens de gesprekken met jongeren kwamen waardevolle ideeën naar voren om de volgende generatie te beschermen tegen roken en vapen. De jongeren stelden de volgende maatregelen voor:

• Verhoog de prijzen en geef boetes aan dealers
• Voer strengere controles uit
• Richt campagnes op de hoge kosten van vapen
• Beloon jongeren als ze niet roken
• Voer gesprekken en geef voorlichting over de gevaren van vapen, startend al in groep 7 en 8
• Benadruk de rol van ouders: ‘Geef het goede voorbeeld.’
• Zorg voor meer bekendheid over stoppen-met-roken-hulpbronnen
• Maak jongeren bewust van de gevaren van roken en vapen, ook via sociale media
• Betrek de politie bij het opsporen en bestraffen van dealers: inclusief tassencontrole
• Implementeer technologische oplossingen zoals een ‘vape-alarm’ in schooltoiletten
• Betrek ouders actief bij het verbieden van roken en tref maatregelen tegen vapesverkoop
• Verbied het in bezit hebben van een vape
• Maak de regels in heel Europa strenger.

In een panelgesprek met Jan van der Tuin (voorzitter Rookvrije Generatie Midden-Groningen), Arlette Julsing (JOGG-regisseur gemeente Pekela) en Tom Soldaat (GGZ-agoog VNN) zijn we dieper ingegaan op onder meer bovenstaande mogelijke oplossingen.

Daarna werden de deelnemers in groepen verdeeld om na te denken over de impactvolle oplossingen waar we gezamenlijk aan kunnen werken. Het thema ‘rolmodellen’ kwam bij alle groepen naar voren. Personen die aanzien hebben bij jongeren zoals trainers, ouders en leraren, zouden het goede voorbeeld moeten geven. Ook wordt samenwerking tussen jongerenwerk, scholen, VNN (Helder op School) en gemeenten genoemd als cruciaal. Het is belangrijk om aan te sluiten bij de belevingswereld van de jongeren. Dit complexe probleem kan alleen opgelost worden door in gezamenlijkheid aan diverse knoppen te draaien. Interventies op sociale media en handhaving op scholen zouden daaraan kunnen bijdragen maar lossen het nog niet op.

Nieuwsbericht geschreven door Emma Toussaint – HANNN