Actielijn 3.
Mentale gezondheid
De actielijn ‘Mentale gezondheid’ richt zich op het volledige spectrum van mentale gezondheid, van universele preventie tot cruciale en verplichte zorg. Onze ambitie is om de mentale gezondheid van alle Groningers te verbeteren. Dit doen we door anders (samen)werken en anders (samen)leven.
De uitdaging
Met de mentale gezondheid van veel inwoners gaat het niet goed. Denk hierbij aan depressies, eenzaamheid, eetstoornissen, balans werk-privé en stress in relatie tot de sociaal economische positie. Ook zijn er lange wachtlijsten en de arbeidsmarkt in de zorg piept en kraakt.
Onze aanpak
In Groningen geloven we dat de grote uitdaging rond mentale gezondheid niet opgelost wordt door alleen het bestaande aanbod te verbeteren. Wat écht nodig is, is samen zoeken naar nieuwe antwoorden voor mensen die vastlopen.
We willen een omgeving creëren die mensen helpt om betekenis te vinden en hun vitaliteit, weerbaarheid en veerkracht te behouden en/of te vergroten. Mentale gezondheid zien we niet alleen als iets individueels, maar als een gezamenlijke en maatschappelijke verantwoordelijkheid. Daarbij zetten we in op het demedicaliseren van mentale problemen en het bevorderen van gelijkwaardigheid.
Het plan
Vanwege de grote problemen rond mentale gezondheid in Groningen hebben we een apart regioplan opgesteld: ‘Mentale gezondheid is een zaak van alle Groningers’.
De uitvoering
Als vervolg op het regioplan is het uitvoerings- en transformatieplan ‘Groningen, met gezond verstand!’ opgesteld. Hierin is uitgewerkt hoe we de komende jaren uitvoering geven aan onze ambities. Dit doen we aan de hand van een aantal werkpakketten en programma’s. Dit in samenhang noemen we een mentaal gezondheidsnetwerk. De resultaten van de eerste uitrol van deze aanpak in de gemeente Stadskanaal zijn veelbelovend.
De werkpakketten
1. Werkpakket preventie
In dit werkpakket gaan we aan de slag met een aantal activiteiten specifiek gericht op preventie. Dit gaat over (variatie in) mentale gezondheid normaliseren en mentale veerkracht versterken. We pakken problemen aan bij de bron door het voorkomen van ingrijpende jeugdervaringen die de gezondheid schaden, zoals huiselijk geweld en kindermishanderling. We bevorderen en beschermen actief de gezondheid van inwoners (universele preventie) en hebben extra aandacht voor groepen met een verhoogd risico (selectieve preventie). Hiermee geven we een extra impuls aan het versterken van veerkracht van inwoners en het voorkomen van de vraag naar hulp- en ondersteuning, zowel op individueel als collectief niveau en het normaliseren van mentale gezondheid.
2. Werkpakket hulpbronnen in groepen
Het werkpakket hulpbronnen in groepen gaat over het werken aan veerkracht en herstel in de samenleving. Het doel van dit werkpakket is om hulpbronnen in groepen te ontwikkelen. Dit in gelijkwaardigheid aan andere mogelijke hulpbronnen. Het betreft een breed scala aan groepen op alle vlakken van positieve gezondheid. Voorbeelden zijn programma’s op scholen om jongeren weerbaarder te maken in hun mentale gezondheid, zelfhulpgroepen (verslavingszorg, denk ook aan het ‘pré stop plan) een aanpak voor kinderen van ouders met psychische problemen, Voorzorg, herstelacademies en -netwerken.
3. Werkpakket verkennend gesprek
Een verkennend gesprek is de basis voor een open en gelijkwaardige dialoog. Een verkennend gesprek geeft een inwoner mogelijkheden om te proberen te werken aan mentale veerkracht en soms ook aan herstel. Belangrijk daarbij is dat het niet gaat over classificatie of triage en het is niet de bedoeling om een ‘ziekte’ te vinden of te bepalen of wel/niet GGZ nodig is. Het is een open gesprek om samen te verkennen wat er aan de hand zou kunnen zijn en welke hulpbronnen er eventueel aangewend kunnen worden. In onze regio kiezen we voor een brede invulling van het verkennend gesprek met zowel gesprekken na, bij, als voor de huisarts met in alle gevallen deelname van ervaringsdeskundigheid.
4. Werkpakket digitale gemeenschap
De digitale gemeenschap is een afspiegeling van de fysieke gemeenschap(pen) in de regio Groningen en andersom. Hier kunnen ook vormen van verkennend gesprek, hulpbronnen in groepen en GGZ aanwezig zijn. Leden van de digitale gemeenschap kunnen elkaar helpen en ervaringen uitwisselen. De digitale en fysieke gemeenschap vullen elkaar aan en kunnen overlappen. Het is en-en, niet of-of en het een is niet voorliggend op het ander.
5. Werkpakket GGZ
De GGZ benoemen we als apart werkpakket vanwege de aanpak die specifiek op dit gebied nodig is. We richten ons op een optimalisatie van de GGZ en op andere manieren van werken, zoals het ontwikkelen van een modulair aanbod en taakverschuiving. We investeren in de beschikbaarheid van GGZ professionals voor de inwoners met de grootste zorgbehoeften (vaak benoemd als ‘EPA’: mensen met Ernstige Psychiatrische Aandoeningen). Daarnaast blijft de aandacht voor het middensegment, de ‘basis’ GGZ, nodig. Dit doen we om te voorkomen dat daar een gat valt en de druk op de specialistische GGZ en/of het sociaal domein toenemen. De ‘basis’ GGZ zullen we wel slimmer moeten inrichten. Het herbergt nu een heel groot deel van onze professionals, wat ten koste gaat van voldoende inzetbaarheid van professionals in de complexere vormen van zorg.
De programma’s
-
Welzijn op Recept: samenwerken aan gezondheid en welzijn
Welzijn op Recept is een effectieve aanpak voor mensen met lichte psychosociale klachten, zoals vermoeidheid, spanningen, somberheid of lichamelijke klachten zonder medische oorzaak. In plaats van een medisch traject biedt deze interventie een sociaal alternatief: een verwijzing naar een welzijnscoach. Huisartsen in de provincie Groningen kunnen hun patiënten nu digitaal via Zorgdomein doorverwijzen naar een welzijnsorganisatie. De welzijnscoach helpt bij het herstellen van de balans en het verminderen van stress bijvoorbeeld door het bieden van ondersteunende gesprekken, activiteiten of begeleiding bij het (her)vinden van zingeving, structuur of sociale contacten. Vaak ligt aan de klachten een sociaal-maatschappelijke oorzaak ten grondslag zoals eenzaamheid, verlies van werk of het overlijden van een dierbare.
Sterke regionale samenwerking
Welzijn op Recept is een gezamenlijke ketenaanpak van:- Regionale huisartsenorganisatie DokNoord
- Alle tien Groningse gemeenten
- Tien welzijnsorganisaties
- Zorgverzekeraar Menzis
Samen hebben zij duidelijke samenwerkingsafspraken vastgelegd. Daarmee is een stevig fundament gelegd voor de verbinding tussen het medisch en sociaal domein binnen het programma Gezond Groningen.
Steeds meer huisartsen doen mee
Bijna alle huisartsenpraktijken in de regio zijn inmiddels aangesloten bij Welzijn op Recept en hebben toegang tot een welzijnscoach. Om de implementatie te ondersteunen, zijn er webinars georganiseerd en is er een praktische toolbox ontwikkeld voor zowel huisartsen als welzijnsprofessionals.
Regiocoördinatoren
De coördinatie van deze ketenaanpak ligt in handen van:- Roelinda Bos (regionale huisartsenorganisatie DokNoord)
- Jennifer Bakker (Tintengroep)
Samen zorgen zij voor de afstemming tussen de betrokken partijen en dragen ze bij aan de verdere doorontwikkeling van Welzijn op Recept in de regio.
Meer informatie -
Ervaringsdeskundigheid
Voor een succesvolle uitvoering van onze werkpakketten is de inzet van ervaringsdeskundigheid cruciaal. Onze focus ligt erop dat vraag en aanbod goed op elkaar aansluiten. Door te werken vanuit een herstelbenadering en samen met betrokkenen herstelinitiatieven te realiseren, bouwen we aan een sterk en dekkend netwerk in de regio. Zo zorgen we ervoor dat iedereen die ondersteuning nodig heeft, die ook daadwerkelijk op de juiste plek kan vinden.
Meer informatie -
Platform Mentaal Gezond Groningen
Bij Mentaal Gezond Groningen streven we ernaar om de mentale gezondheid van inwoners in de provincie Groningen te versterken. Onze visie gaat verder dan het oplossen van mentale problemen; ons streven is om mentale problemen bij voorbaat te voorkomen, door beschermende factoren te versterken en risicofactoren terug te dringen. Waar nodig zetten we in op vroegtijdige opsporing zodat de juiste begeleiding of behandeling tijdig kan worden ingezet. Dit vraagt om een uitgebreide, langlopende en maatschappij-brede preventie aanpak.
We vinden het belangrijk om maatschappelijke factoren aan te pakken die een rol spelen in het ontstaan van mentale problemen. Denk hierbij aan armoede, stigmatisering, onveiligheid, slechte woonomstandigheden, sociale isolatie en uitsluiting.
Het platform Mentaal Gezond Groningen fungeert als een verbindende schakel. We werken nauw samen met verschillende partners om daadwerkelijke verandering teweeg te brengen. Toegankelijkheid, laagdrempeligheid en een geïntegreerd hulpaanbod zijn hierbij essentieel. Mentaal Gezond Groningen faciliteert het leernetwerk preventie en ondersteunt verschillende initiatieven en projecten.
Mentaal Gezond Groningen kent een eigen programma organisatie. Ymke van der Wal is programmamanager.
Meer informatie
Grip op onbegrip
Een stijging van levensdelicten en bijna levensdelicten wordt gelinkt aan onbegrepen gedrag. Ondanks inspanningen en samenwerking blijft het risico op ernstig gedrag onder de radar. Het landelijk project “Grip op onbegrip” streeft ernaar deze risico’s eerder te herkennen en te voorkomen.
Meer informatie?
Neem contact op met Heleen van Os via h.vanos@gezondgroningen.nl.